In de afgelopen twee decennia is het verhaal van medicinale cannabis verschoven van controverse naar geloofwaardigheid.
Ooit beperkt tot de randen van de alternatieve geneeskunde, is cannabis nu het onderwerp van rigoureus wetenschappelijk onderzoek, markten van miljarden en een groeiende acceptatie onder artsen en patiënten.
Maar naast deze vooruitgang blijven stigma, veiligheidsuitdagingen en inconsistente regelgeving de sector afremmen.
Een recente review uit 2025, gepubliceerd in Integrative Medicine Research door Muhammad Kamal Hossain en Han Jung Chae, biedt een van de duidelijkste samenvattingen tot nu toe van hoe wetenschap, publieke perceptie en veiligheid moeten samenvallen om de toekomst van medicinale cannabis veilig te stellen.
Dit is wat hun bevindingen betekenen voor patiënten, beleidsmakers en de wereldwijde gemeenschap rond medicinale cannabis.
Van oude geneeskunde naar moderne wetenschap
Het medisch gebruik van cannabis is niet nieuw; het is een van de oudste gedocumenteerde remedies van de mensheid. Oude Chinese teksten uit 2737 v.Chr. vermeldden cannabis tegen pijn en malaria, terwijl Egyptische papyri het gebruik ervan bij ontstekingen en glaucoom beschreven.
Middeleeuwse geleerden zoals Avicenna beschreven het zowel als analgetisch als ontstekingsremmend, en in de 19e eeuw had cannabis zijn weg gevonden naar de U.S. Pharmacopoeia voor de behandeling van migraine, krampen en slapeloosheid.
Toen kwam de prohibitie. Halverwege de 20e eeuw zorgden veranderende politieke winden en morele paniek ervoor dat cannabis wereldwijd uit de medicijnschappen verdween.
Pas in de jaren negentig, toen Californië medicinale cannabis legaliseerde en wetenschappers het lichaam’s endocannabinoïdesysteem ontdekten, begon cannabis aan zijn moderne wetenschappelijke renaissance.
Vandaag de dag hebben landen als Nederland, Canada, Duitsland en Israël medicinale cannabis geïntegreerd in gereguleerde zorgkaders.
Zo kunnen Nederlandse patiënten via een recept vijf cannabissoorten van farmaceutische kwaliteit verkrijgen, variërend van hoog-THC tot hoog-CBD verhoudingen afhankelijk van de aandoening.
Dit model laat zien hoe gestandaardiseerde, kwaliteitsgecontroleerde toegang eruit kan zien wanneer wetenschap en regelgeving op één lijn liggen.
De wetenschap achter medicinale cannabis
In het hart van het onderzoek naar medicinale cannabis staan twee primaire cannabinoïden: THC (tetrahydrocannabinol) en CBD (cannabidiol).
THC is psychoactief en waardevol bij pijn, misselijkheid en het stimuleren van de eetlust, terwijl CBD niet bedwelmend is en bekendstaat om zijn ontstekingsremmende en angstverminderende effecten.
Naast deze twee onderzoeken wetenschappers nu de “minor cannabinoids”, minder bekende verbindingen zoals CBG, CBN, CBC en THCV, vanwege hun gespecialiseerde rol bij de gezondheid.
Vroege studies suggereren dat deze moleculen kunnen helpen bij het beheersen van epilepsie, inflammatoire darmziekten, slaapstoornissen en zelfs metabole syndromen.
Een figuur uit de studie benadrukt deze veelbelovende verbindingen: CBG vertoont neuroprotectieve voordelen, CBN ondersteunt de slaap, THCV reguleert de eetlust en CBC kan de stemmingsbalans en de neurogenese ondersteunen.
Doorbraken in therapeutische toepassingen
Het wetenschappelijke begrip van cannabis explodeerde na de ontdekking van het endocannabinoïdesysteem, een netwerk van receptoren (CB1 en CB2) dat helpt pijn, eetlust, stemming en immuunfunctie te reguleren.
Onderzoekers erkennen nu dat tekorten of onevenwichten in dit systeem kunnen bijdragen aan chronische aandoeningen zoals migraine, fibromyalgie en het prikkelbaredarmsyndroom.
Dit idee, bekend als klinische endocannabinoïde deficiëntie, heeft de manier waarop artsen naar chronische pijn en neurologische aandoeningen kijken veranderd.
Daarop volgden belangrijke mijlpalen. Canada keurde in 2005 Sativex (een THC/CBD-orale spray) goed voor pijn gerelateerd aan multiple sclerose, terwijl de Amerikaanse FDA in 2018 Epidiolex goedkeurde voor zeldzame epilepsieën zoals het Dravet- en Lennox–Gastaut-syndroom.
Er stapelt zich steeds meer bewijs op dat cannabinoïden bijwerkingen van chemotherapie kunnen verlichten, de slaap kunnen verbeteren en de afhankelijkheid van opioïden kunnen verminderen.
Toch benadrukt de review ook een kritieke realiteit: de kwaliteit van het bewijs varieert nog per aandoening. Hoewel gegevens cannabis sterk ondersteunen bij chronische pijn en spasticiteit, zijn er voor slapeloosheid, misselijkheid en neurodegeneratieve ziekten meer rigoureuze onderzoeken nodig.
Klinische standaardisatie, nauwkeurige dosering, productconsistentie en gevalideerde veiligheidsgegevens zijn nu de sleutel om cannabis naar de reguliere farmacologie te brengen.
Opkomende focus: kleinere cannabinoïden en synthetische analogen
Een van de meest opwindende grensgebieden in de cannabiswetenschap is de opkomst van kleinere cannabinoïden en synthetische analogen. Deze verbindingen kunnen de cannabisgeneeskunde transformeren van een one-size-fits-all-benadering naar een model van precisietherapie.
Recente studies hebben vastgesteld dat:
- CBG (cannabigerol) vermindert ontsteking in de darm en toont neuroprotectief potentieel in modellen van de ziekte van Huntington.
- CBDV (cannabidivarin) kan helpen bij epilepsie en autismespectrumstoornis, en verminderde in klinische onderzoeken de aanvallenfrequentie met meer dan 40%.
- THCV (tetrahydrocannabivarin) reguleert eetlust en bloedsuiker en toont potentie bij de aanpak van obesitas en type 2-diabetes.
- CBN (cannabinol) vertoont sederende eigenschappen die het tot een natuurlijk alternatief voor slapeloosheid zouden kunnen maken.
Het rapport merkt op dat, hoewel deze kleinere cannabinoïden veelbelovend zijn, de toegankelijkheid beperkt blijft door productiekosten en onderzoek dat nog in een vroeg stadium verkeert.
Echter, naarmate farmaceutische bedrijven investeren in biosynthetische productie, kunnen deze verbindingen binnenkort de basis vormen voor nieuwe, gestandaardiseerde medicinale cannabisformuleringen.
Publieke perceptie: van stigma naar acceptatie
Ondanks wetenschappelijke vooruitgang blijft stigma een van de grootste barrières voor de acceptatie van medicinale cannabis.
Decennia van verbodspolitiek hebben cannabis neergezet als een recreatieve ondeugd in plaats van een legitiem geneesmiddel, waardoor patiënten en zorgverleners terughoudend zijn om erover te praten of het voor te schrijven.
Studies tonen aan dat patiënten die cannabis gebruiken vaak bang zijn om beoordeeld te worden door familie of medisch personeel, terwijl clinici zich zorgen maken over juridische risico’s of reputatieschade.
In het VK bijvoorbeeld, ontdekte NHS-onderzoek dat veel artsen aarzelen om op cannabis gebaseerde geneesmiddelen voor te schrijven vanwege beperkte klinische proefgegevens, vooral voor THC-bevattende producten.
Bemoedigend genoeg verandert deze houding. Publieke bewustwording van medische voordelen, vooral in spraakmakende gevallen zoals dat van Charlotte Figi, een kind van wie de ernstige epilepsie verbeterde met CBD-olie, heeft de weerstand doen afnemen.
Vanaf 2025 hebben meer dan 40 landen en 38 Amerikaanse staten medicinale cannabis gelegaliseerd, wat een wereldwijde verschuiving naar compassie en op bewijs gebaseerde beleidsvoering weerspiegelt.
Educatie blijft de sleutel. De auteurs benadrukken dat duidelijke, wetenschappelijk onderbouwde communicatie stigma kan doorbreken en het vertrouwen van patiënten kan verbeteren.
Het trainen van zorgverleners om het endocannabinoïdesysteem te begrijpen en verantwoord cannabis voor te schrijven is cruciaal voor deze transformatie.
Veilig medisch gebruik waarborgen
Veiligheid is de basis van medische geloofwaardigheid. Volgens de review zijn verschillende belangrijke stappen nodig om cannabisterapie zowel effectief als betrouwbaar te maken:
- Standaardisering: Cannabisproducten moeten worden geproduceerd onder strikte Good Manufacturing Practices (GMP) om consistente cannabinoïdeprofielen en sterkte tussen batches te garanderen.
- Toezicht door de regelgever: Duidelijke etikettering en producttesten moeten de cannabinoïde-inhoud, verontreinigingen en mogelijke bijwerkingen omvatten.
- Bewustzijn van geneesmiddelinteracties: Cannabinoïden kunnen interageren met andere medicijnen die door leverenzymen worden gemetaboliseerd (met name CYP450). Zo kan CBD de bloedspiegels van anticoagulantia of anti-epileptica veranderen, wat de noodzaak van medische supervisie onderstreept.
- Veiligere toedieningsvormen: Verdamping en orale formuleringen hebben de voorkeur boven roken om respiratoire risico’s te vermijden. Nieuwe technologieën, zoals wateroplosbare cannabinoïden en sprays met gecontroleerde dosering, verbeteren zowel de veiligheid als de precisie.
- Genetische personalisatie: Onderzoek naar genetische variaties in cannabinoïdereceptoren (zoals het CNR1-gen) kan artsen binnenkort in staat stellen cannabisvoorschriften af te stemmen op het genetische profiel van elke patiënt.
De weg vooruit: bouwen aan een wetenschappelijk onderbouwde toekomst
De toekomst van medicinale cannabis hangt af van het in balans brengen van drie krachten: onderzoek, publieke perceptie en veiligheid. Wanneer deze op elkaar aansluiten, kan cannabis evolueren van een alternatieve therapie naar een gestandaardiseerd onderdeel van de wereldwijde geneeskunde.
Die toekomst vereist:
- Sterkere klinische data over dosering en langetermijneffecten.
- Internationale regelgeving die productkwaliteit en veiligheid waarborgt.
- Publieksvoorlichting die stigma vervangt door wetenschap.
- Investeringen in het opleiden van zorgverleners in evidence-based cannabiszorg.
Zoals de auteurs concluderen, vormt de relatie tussen wetenschappelijke ontdekkingen, regelgeving en sociale acceptatie een feedbacklus. Positieve onderzoeksresultaten stimuleren het publieke vertrouwen en beter beleid, terwijl duidelijke standaarden de patiëntveiligheid en therapietrouw verbeteren.
Samen sturen deze krachten medicinale cannabis richting volwassenheid: een legitiem, gereguleerd en compassievol instrument in de moderne gezondheidszorg.
Belangrijkste boodschap
Medicinale cannabis is niet langer een kwestie van of maar van hoe. Nu het onderzoek verdiept en het stigma vervaagt, moet de focus verschuiven naar veilige, gestandaardiseerde en gepersonaliseerde toepassingen.
De volgende evolutie van de sector hangt niet alleen af van wat de plant kan doen, maar van hoe verantwoordelijk wij leren haar te gebruiken.
Referentie: Hossain, M. K., & Chae, H. J. (2025). Medicinale cannabis: van doorbraken in onderzoek tot verschuivende publieke percepties en het waarborgen van veilig gebruik. Integrative Medicine Research, 13, 101094. https://doi.org/10.1016/j.imr.2025.101094
